De leeuw van Katwijk

D.P.G. Humbert de Superville, 'De leeuw voor de Hollandse kust', zwart krijt, waterverf,
672 x 1020 mm, collectie Prentenkabinet Universiteit Leiden, PK T-1542.



Zo wordt-ie genoemd. Maar misschien kunnen we beter spreken van 'de leeuw voor Katwijk'. Want ooit, aan het begin van de negentiende eeuw was het de bedoeling om voor de kust van Katwijk in zee een standbeeld van een leeuw neer te zetten. Een reuzenstandbeeld, zo groot als de Sfinx van Egypte. Als symbool van het vaderland, en Holland in het bijzonder. Vóór Katwijk. Ook dat zal een reden gehad hebben. Katwijk, 'het "durrep" bij uitnemendheid', zoals het ooit genoemd werd,* waar Ot en Sien nog rondgelopen moeten hebben. Katwijk als centrum van Holland en de wereld, plek waar alle wegen samenkomen, belangrijker dan Rome. Oergrond, met een witte kerk aan zee, waar de vissers hun vangst aan het strand brengen. Mooier beeld van een dorp aan zee bestaat niet.

PK 1984-167

PK 1984-168

PK 1984-169

PK 1984-163

De leeuw van Katwijk is geen grap. Het plan heeft echt bestaan. In het Prentenkabinet van de Universiteit Leiden vinden we de tekeningen van de bedenker ervan, David Humbert de Superville (1770-1849). Mappen vol. Er is een tekening in kleur van de leeuw in de golven, zoals je hem tegen had kunnen komen als je er rondvoer – noem het een 'artists impression' – en er zijn enkele bouwtekeningen, alles uitgewerkt tot in de details. Er is een complete, in het Frans gestelde beschrijving van het plan en, heel curieus, zelfs een plattegrond van waar le géant de la côte, symbolisant la Hollande ('de gigant van de kust, die Holland symboliseert') precies moest komen voor het dorp. Al ontgaat me de precieze plek. Is het die beduimelde plek voor het Mallegat, de destijds verzande uitloper van de Oude Rijn?

PK 1984-T-67 c

In 2005 was er in Leiden ter gelegenheid van het 86ste lustrum van de Leidse universiteit in het Scheltemacomplex aan de Marktsteeg 1 (hoek Oude Singel) een manifestatie rond Humbert de Superville en zijn leeuw. De tekeningen waren er tentoongesteld en er zou ook een heuse leeuw komen, waarvoor een kooi met dikke tralies gereed stond, met daarin een verhoging, een sokkel. Daar moest ie dan keurig op gaan zitten. Ik heb die kooi gezien, en die sokkel. Maar de leeuw kwam niet, omdat het op het laatste moment verboden werd.

Dit jaar bestaat ons koninkrijk 200 jaar. Wat zou er mooier zijn... een mooier cadeau aan onszelf... dan een leeuw in zee? Het plan ligt er. Het hoeft alleen nog maar te worden uitgevoerd. Een leeuw voor de kust van Katwijk! Dat moet toch mogelijk zijn. In deze tijd, waarin we in een handomdraai de zee vol windmolens plempen. Misschien... als straks dat beeld van Willibrord op z'n paard op de boulevard staat, dat dan in het kielzog van dat paard die leeuw kan worden opgericht.** Een leeuw in zee, die ons grommend aanstaart.

* Op pagina 11 van De volkstaal van Katwijk aan Zee, door G.S. Overdiep & C. Varkevisser. Antwerpen, 1940.

** Al was het maar alvast in de vorm van een laserprojectie.

Met dank aan Nelke Bartelings, Sylvia Compaan, Jan Cramer, John Frankhuizen, Ernst-Jan Munnik, Joke Pronk, Rijk Rijkschroeff en Jef Schaeps.

Nota bene: de tekeningen van Humbert de Superville komen binnenkort opnieuw naar de Oude Singel, naar Museum De Lakenhal. Ze maken daar deel uit van de grote overzichtstentoonstelling Wereldschatten! Van Cicero tot Erwin Olaf. De tentoonstelling, ter gelegenheid van het 425-jarig bestaan van de Universiteitsbibliotheek Leiden, laat de absolute topstukken zien uit de Bijzondere Collecties, de schatkamer van de universiteit.