Het plaatsje Roslin ligt ver buiten Edinburgh. Daarom verbaasde het me dat je er met één simpele lijnbus naartoe kon. In het centrum van Edinburgh stap je op bus 15 en na ongeveer een halfuur rijden ben je op je bestemming. Vanaf de halte is het dan nog een kleine wandeling naar de kapel.
Rosslyn Chapel, ook wel de Collegiate Chapel of Saint Matthew genoemd, stamt uit de vijftiende eeuw. Met de bouw werd begonnen in 1446 door Sir William St Clair. Bij zijn overlijden in 1484 was de kapel ongeveer klaar. Daarna is er niet veel meer aan veranderd.
Aan de buitenkant is de kerk niet bijzonder opvallend, maar ga je door de kleine deur naar binnen, dan ben je verloren. Doe het dus maar heel voorzichtig, heel langzaam, wanneer je dit sprookje binnengaat. De decoraties zijn zo overweldigend dat je ogen te kort komt om alles in je op te nemen. Alleen maar kijken, en vooral niets aanraken. Het zandsteen waarin de beeldhouwers hun kunstwerken hebben achtergelaten, heeft in de loop der eeuwen zo veel te lijden gehad dat het een wonder mag heten dat dit allemaal nog bestaat.
Ik noem het altijd het kruisvaarderskerkje. En daar heeft het ook iets mee. De eerste keer dat we er waren, was na het succes van de film De Da Vinci Code. Dat was mooi balen. Nooit had ik kunnen bedenken dat het kerkje dat jarenlang alleen maar in mijn hoofd gezeten had, opeens en onverwacht in een film zou opduiken. Nooit was ik naar een plaatje van de kapel op zoek gegaan, niet in een boek en ook niet op het wereldwijde web. Ik had het allemaal alleen uit de verhalen. Het moest zo onuitsprekelijk mooi zijn dat ik het voor mezelf als een mysterie wilde bewaren. Een mysterie dat niet verbroken mocht worden voor ik er daadwerkelijk was. Als een geheim voor mezelf, een onzichtbaar geheim, maagdelijk nog, tot het zich, als ik er ooit zo komen, voor mijn ogen zou openbaren. En nu zag ik het al, in de film. De film had alles kapotgemaakt, het mysterie verbroken.
De slotscène van de film speelt zich af in en bij de kapel. Toen we er waren, was het er onvoorstelbaar druk. De film had het tot dan toe onbekende kerkje in één klap wereldberoemd gemaakt. Ik zie nog de rondleiding van een groep voor me. De groep bezette zowat het hele vloeroppervlak van de kapel, en bewoog daardoor niet meer van de ene bezienswaardigheid naar de andere, zoals je van een groep zou verwachten, maar leek meer op een hele grote amoebe, die wat heen en weer deinde, van voor naar achter, van links naar rechts... De kapel had het zwaar te verduren, door al het vocht van al die ademende toeristen. En ze had al zo lang en zo zwaar te lijden gehad, voordat ze bekend werd via het witte doek.
Al in 1842 had koningin Victoria de wens uitgesproken dat de kapel gered zou worden voor het vaderland. De zandstenen decoraties waren toen al bijna helemaal overwoekerd door een groene aanslag. Door het vocht en de kou. Ruim een eeuw later, in 1954, werd begonnen met een eerste schoonmaak. Om de decoraties tegen het vocht te beschermen, werd er een cementlaag op aangebracht. Maar die bleek het zachte steen alleen maar af te sluiten, waardoor het vocht er niet meer uit kon maar juist werd vastgehouden. In 1995 was de luchtvochtigheid in de kapel en in de decoraties inmiddels zo hoog, dat besloten werd deze laag weer te verwijderen. Om alles goed te laten drogen, werd er een vrijstaande, stalen kapconstructie over de kerk aangebracht.
Dat was het eerste wat ik zag, toen ik de kerk in 2006 bezocht. Hoe hadden ze dat dan met De Da Vinci Code gedaan? Daar was geen kap te zien. Was die enorme constructie misschien tijdelijk weggehaald? Ik kon het me niet voorstellen. Maar in de film kan alles.
De tweede keer dat we de kapel bezochten, was tussen kerst en oud en nieuw in 2009. De omgeving lag onder een dikke laag sneeuw en er was nu bijna niemand. Maar de kap was er nog wel. Die zou in het najaar van 2010 worden weggehaald. Dan was de kerk droog.
De hele kapel ademt een sfeer van mystiek en geheimzinnigheid. Daaromheen zijn allerlei verhalen ontstaan. Bekend is het verhaal van de Apprentice Pillar. Op Wikipedia staat het er zo: 'Richting de sacristie bevindt zich de Mason's Pillar (Pilaar van de Metselaar), volgens zeggen het werk van de meestermetselaar. Het is een rijk versierde, rechte zuil. Ertegenover bij de trap naar de sacristie bevindt zich de Apprentice Pillar (Pilaar van de Leerling). Net als de andere pilaren in de kapel is de zuil 2,4 meter hoog. Deze zuil is echter rijkelijker versierd dan de andere, inclusief de Mason's Pillar, zo zijn er stenen guirlandes als het ware om de zuil heen gewonden. Het voetstuk bestaat uit acht draken die elkaar vasthouden. (...) De overlevering, die in de achttiende eeuw is ontstaan, vertelt het verhaal van een meestermetselaar die het ontwerp van de stichter kreeg voor een prachtige zuil. De meestermetselaar durfde echter de pilaar niet te maken totdat hij in Rome het origineel had gezien. In zijn afwezigheid maakte zijn leerling echter de pilaar af. Bij zijn terugkomst ontstak de meestermetselaar in woede in plaats van trots te zijn op zijn leerling en doodde hij hem.'
Bekend zijn ook de zogenaamde Green Men, waarvan er al zo'n 110 ontdekt zijn en heel af en toe nog nieuwe exemplaren gevonden worden. Het zijn beelden van menselijke gezichten met daaromheen planten die vaak uit de mond komen groeien. Door de kapel heen van oost naar west symboliseren ze via de maanden van het jaar de loop van het leven, van de lente in het oosten, waar de gezichten er nog jong uitzien, naar de herfst van het leven, waar ze er oud uitzien.
De kapel wordt vaak in verband gebracht met de Orde van de Tempeliers en de vrijmetselarij en genoemd als mogelijke vindplaats van de Heilige Graal. De Orde van de Tempeliers werd echter al in 1312 ontbonden terwijl Rosslyn Chapel pas werd gebouwd in 1446. Voor de vrijmetselarij zijn we met de bouw van de kapel juist weer te vroeg. Die begon in Engeland pas officieel in 1717 met de oprichting van de Grand Lodge. En ook de Heilige Graal is er nog altijd niet gevonden. Het komt allemaal door de film De Da Vinci Code, dat deze verhalen weer zijn aangewakkerd.
En terwijl ik dit allemaal opschrijf, wil ik er nog veel vaker heen. En het is zo makkelijk. Een beetje reiziger doet Rosslyn Chapel in één dag: 's ochtends het vliegtuig vanuit Amsterdam, een bus naar het centrum van Edinburgh en vervolgens bus 15 naar Roslin, alle tijd voor een lunch daar, een bezichtiging van de kapel en aansluitend diner, en dan 's avonds in omgekeerde richting weer terug. Thuis de gordijnen heel lang dicht en dromen over de middeleeuwen waarvan het stof nog aan je schoenen zit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten